MIL - माध्यमांसाठी लेखन SYBA Sem -3

MIL-SYBA

माध्यमांसाठी लेखन व संवाद कौशल्ये

बातमीची व्याख्या :

२ .घटना घडल्यावर ती महत्वाची असल्यास तिचे निःपक्षपाती ,काटेकोर निवेदन म्हणजे बातमी .

३ .माणसाच्या वर्तमान स्थितीत बदल घडवून आणणारी किंवा बदल घडवून आणण्याची क्षमता असलेली घटना म्हणजे बातमी असे म्हणता येईल .

बातमीचे मूल्य घटक :

१ .लढत : दोन व्यक्ती, प्राणी, परिस्थिती यांच्यामधील मारामारी, झुंज व त्यातील शौर्य , वीरवृत्तीचे विवेचन बातमीचे मूल्य वाढविते .

२ . प्रगती : सर्वसामान्यांना प्रगती हवी असते . स्वतःची, कुटुंब, समाज, देशाची प्रगती या विषयक बातमी यात आर्थिक विकास, विज्ञानातील शोध सारख्या विषयांचा समावेश होतो .

३ . व्यक्तिमहात्म्य : भारतात व्यक्तिमहात्म्य विशेषत्वाने आहे . राजकारण, समाजकारण, कला, क्रिडा क्षेत्रातील मान्यवरांच्या आवडीनिवडीविषयक प्रकाशित होणाऱ्या बातम्यांना विशेष बातमीमूल्य असते .

४ . लोकरूची : समजात  घडणाऱ्या विविध घटना गुणवंतांचा सत्कार, परोपकार, पशूत्वाचे प्रदर्शन करणाऱ्या हिंस्त्र घटना यांना विशेष बातमी मूल्य असते

५ .समीपता :प्रसारीत होणाऱ्या बातमीचा विषय वाचकांच्या  समीप  असला तर त्या बातमीस  बातमी मूल्य  असते .

बातमीची रचना :

अग्रपरिच्छेद > महत्वाचा तपशील > पूरक तपशील > कमी महत्वाचा पण पूरक तपशील > अत्यंत कमी महत्वाची माहिती

               वरीलप्रमाणे बातमीची रचना असते . सर्वात महत्वाचा भाग अग्रपरिच्छेदात आल्यानंतर बातमीचे यथोचित विवेचन पुढे येते .

बातमीची भाषा :

१ . बातमीची भाषा ही साधी, सोपी, सुटसुटीत असावी .

२ . बातमी लेखनात पाल्हाळीकता असू नये त्यात अलंकारीक शब्द वापरु नयेत .

३ . बातमीतील घटना क्रमबद्ध असावी .

४ . बातमीची भाषा सूचक नसावी तर ती स्पष्ट असावी .

५ . बातमीची भाषा बोलकी , संवादक्षम सर्वसाधारणपणे साऱ्यांनाच चटकन समजेल अशी असावी .

६ . बातमीचे निवेदन वर्णनात्मक नसावे . कथनात्मक असावे .

७ .परभाषेतील शब्दांना पर्याय देतांना स्वभाषेतील प्रचलीत शब्दांचा उपयोग करावा .

बातमी लेखनाचे तंत्र :

१ . शीर्षक ( मस्तक रेषा-Head Line ) :बातमीचे शीर्षक एक किंवा दोन ओळीत असावे . वाचकांची उत्सुकता वाढेल या स्वरूपाचे बातमीचे  शीर्षक असावे .

२ . तिथी रेषा (Date line): तिथी रेषा म्हणजे दिनांक रेषा होय . बातमीस शीर्षक दिल्यानंतर ज्या गाव अथवा ठिकाणावरील घटना आहे . त्याचा उल्लेख बातमी लेखनात करावा . त्यांनंतर बातमीचा दिनांक व बातमीचा स्रोत यांचा उल्लेख केला जातो.

३ . अग्र परिच्छेद (लीड ) : वृतांताचा तपशील येथे कोण?, केव्हा?, कुठे?, काय?, का?, कसे? या सहा प्रश्नांच्या उत्तरांच्या उलगडयातून येत जातो .

४ . तपशील :वृतांतातीत महत्वाचा भाग, कमी महत्वाचा भाग व बातमीचा समारोप स्वतंत्र परीच्छेदात तपशील लेखनातून येतो .

जाहिरात लेखन : स्वरूप व उपयोजन

जाहिरात :व्याख्या व स्वरुप :

व्याख्या :

रवींद्र खोरे : आपली वस्तू अथवा पदार्थ विकण्यासाठी, लोकांपर्यंत माहिती अथवा संदेश पोहचविण्यासाठी जे माध्यम पैसे देऊन वापरले जाते त्याला जाहिरात असे आपण म्हणू .

ल . रा .नसिराबादकर : उत्पादित वस्तू सेवेकरिता मागणी निर्माण करणाऱ्या कलेला जाहिरात असे म्हटले जाते .

जाहिरातींचे प्रकार :

१) कलात्मक जाहिरात :

२) साधी जाहिरात :

३ ) छोट्या जाहिराती: यांना क्लासीफाईड असे देखील म्हणतात .पाहिजेत या सदराखाली प्रस्तुत छोटया जाहिरातींद्वारा उत्पादन अथवा माहिती, सेवा उद्योगाची माहिती प्रसारीत केली जाते .

४ ) सरकारी जाहिरात : जनहितार्थ स्वरूपाच्या सदर जाहिराती असतात. सरकारचे लोककल्याणकारी निर्णय 

५ ) उत्पादनांच्या जाहिराती :

६ ) संस्थात्मक जाहिराती :

७ ) लोकहितासाठी जाहिरात :

८ ) पुरवणी जाहिरात :

९ )रोल मॉडेल मार्फत जाहिरात :

जाहिरात लेखन : .

१ ) मथळा : जाहिरातीचा मथळा हा आकर्षक स्वरूपाचा असतो .

२ ) तपशील : जाहिरातीतील उत्पादनाविषयी 

३ ) घोषवाक्य :

४ ) मुद्रा :

वृत्तपत्रासाठी लेखन :

१ ) अग्रलेख :

२ )वृतांत लेखन :

३ ) स्तंभलेखन व सदरे :